Aciz Sağlık

İdrar kanalı; boşaltım sisteminin vücut dengesinin ( homeostaz ) sağlanmasında çok önemli bir yeri vardır. Böbrekler, üreterler ve idrar kesesinden oluşan boşaltım sistemi, yapım-yıkım sırasında ortaya çıkan atık maddelerin atılımından sorumludur. Vücut işlevlerinin sürekli olması için hücrelerden atık olan maddelerin atılması gerekir. Katı ve sıvı olan bu atıklar kan içinde erimiş olarak tanınırlar ve böbreğe ulaştırılarak süzülürler. Bu atıklar üreterler yolu ile idrar kesesine geçerek, belli aralıklarla sidik olarak depolanır, değişik aralıklarla da vücuttan atılır.

Böbrekler iki tane olup, her bir böbrek fasulye tanesi şeklinde, koyu kırmızı renkli organlardır. Böbreklerimiz, karın boşluğunun arka tarafında bel hizasında, omurganın yanında yer alır. Böbreklerin üst kısmında hormon salgılayan böbrek üstü bezleri bulunmaktadır. Ayrıca böbreklerin etrafı yağ tabakası ile kaplıdır. Böbreklerin yağ tabakası ile kaplı olması böbreklerde çeşitli nedenlerden dolayı oluşabilecek zedelenmelerden korur. Böbreklerin birbirine bakan kısımları çukurdur ve bu kısımlara göbek adı verilir. Aorttan ayrılarak süzülecek kanı böbreğe getiren böbrek atardamarı da göbeğe girer. Böbrekten kan götüren böbrek toplardamarı ve idrar kanalı da göbekten çıkar.

Böbrek atardamarının oksijeni bol ve taşıdığı kanda zehirli atıklar fazladır. Böbrek toplardamarın da ise karbondioksit bol, taşıdığı kan zararlı maddelerden arındırılmıştır.

Bir Böbrekten Boyuna Kesit Alındığında Şu Kısımlar Görülür:

Zar: Böbreğin en dışında yer alan saydam, ince ve dayanıklı olan bir yapıdır.

Kabuk Bölgesi ( Korteks ) : Zar kılıfın hemen yanında yer alan toplu iğne başı görünümünde ki kırmızı renkli taneciklerden oluşan kısımdır. Bu taneciklere malpighi tanecikleri ( nefron ) denir. Nefronlar, kanın süzülme görevini yapan birimlerdir. Her böbreğimiz de yaklaşık olarak 1 milyon kadar nefron vardır.

Glomerül: Kılcal damarların oluştuğu yumaktır.

Bowman Kapsülü: Kılcal damar yumağının ( glomerül'ün ) çevresini saran zarımsı yapıdır.

Boşaltım Kanalcıkları: Bowman kapsülünün devamıdır. Boşaltım kanalcıkları kıvrımlı olup yer yer ' U ' görünümü almaktadırlar. ( U kısım kabuk bölgesinde değil öz bölgesine sarkmıştır.) Boşaltım kanalcıkları, böbreğin ortasına açılan toplama kanallarına uzanırlar.

Öz ( Medulla ) Bölgesi: Öz bölgesinde taban kısmı kabuk bölgesine, tepe kısmı havuzcuğa bakan piramit şeklinde bulunan yapılardır. Bunlara malpighi piramitleri adı verilir. Bu piramitler idrar toplama kanallarından oluşur. Ayrıca boşaltım kanalcıklarının U kısmı da öz bölgesinde bulunur. Öz bölgesi süzülen sıvıdaki faydalı maddelerin geri emildiği yerdir.

Havuzcuk ( Pelvis ) Bölgesi: En içte yer alır. Sağlam bağ ve dokulardan yapılmıştır. İdrar toplama kanalları b u havuzcuğa açılır. Oluşan idrar havuzcukta toplanır ve idrar kanalı aracılığı ile idrar kesesine iletilir.

Böbreğin Çalışması Ve İdrar Oluşumu:

Böbrek atardamarı, böbrekte süzülecek kanı getirir. Bu nedenle böbrek atardamarının getirdiği kan, üre, ürik asit, atık maddeler gibi zararlı olan maddeler ile oksijen bakımından zengindir. Bu kan kabuk bölgesinde ki nefronlar tarafından süzülmektedir. Nefronların glomerüllerine gelen kan, basıncın etkisiyle bowman kapsülüne geçer. Kanda ki su, madensel tuzlar, glikoz, üre, ürik asidin, bowman kapsülüne geçmesine süzülme adı verilir. Süzüntü sıvısı, bowman kapsülünden boşaltım kanalcığı yolu ile toplama kanalına gelinceye kadar değişir. Süzüntü sıvısında ki suyun çok büyük bir bölümü glikoz gibi besin maddeleri ve bazı madensel tuzlar, öz bölgesinde ki toplama kanalcıkları kılcalları tarafından emilerek tekrar kana geçer. Bu olaya geri emilim adı verilir. Böylece yararlı maddelerin vücuttan atılması önlenmiş olur. Bu olay sırasında ise oldukça fazla enerji harcanır. Toplama kanallarından böbreğin ortasında ki havuzcuğa akan sıvı ise idrarı oluşturur. İdrarın içeriği su mineraller, üre, ürik asit ve vitaminlerden oluşmaktadır. Sağlıklı insanın idrarında glikoz bulunmaz. Glikoz bulunması şeker hastalığının belirtisidir.

Böbreklerin havuzcuklarında toplanan idrar, iki idrar kanalı ile böbrekten çıkar. Böbrek toplardamarı böbrekler de süzülmüş olan kanı götürür. Böbrek toplardamarında boşaltım maddelerinin ( azotlu bileşiklerin ) oranı çok düşüktür. Ancak karbondioksit miktarı fazladır. Böbreklerden çıkan toplardamar, alt ana toplardamara katılır.

İdrar Kanalı ( Üreter) : Böbreklerden süzülen idrarı idrar kesesine taşır.

İdrar Kesesi: İdrarın dışarıya atılıncaya kadar depolandığı yerdir. İstemli olarak kasılıp gevşeyebilen, kuvvetli kaslardan yapılmıştır. Yaklaşık 450ml. idrar depolayabilmektedir. İdrar kesesinde depolanan idrar kesinin ucunda ki idrar yolundan dışarı atılır.

Boşaltım Sistemi Hastalıkları:

Nefrit: Böbreğin iltihaplanmasıdır. Genellikle bulaşıcı hastalıklar sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Böbrek Taşları: Kalsiyum tuzları ve azotlu bileşiklerin havuzcukta çökelmesidir.

Albümin: Nefronların görevini yapmaması sonucu proteinli maddelerin idrara geçmesidir.

Sistit: Üremem organları ya da kan yolu ile gelen mikropların idrar yollarında oluşturduğu yanmadır.

Üremi: Böbreklerde yeterli üre süzülmemesinden dolayı kanda üre miktarının olması gerekenden faza olmasına neden olan durumdur.

Böbrek Yetmezliği: Böbrek yetmezliği böbreğin tamamen ya da %80 oranında işlevini yani fonksiyonunu kaybetmesi ve görevini yerine getirememesi anlamına gelir. Bu durumda böbreğin görevi diyaliz makineleri tarafından yapılır. Ya da kalıcı bir çözüm olan böbrek naklidir. Organ nakli canlı bir kişinin bir böbreğini ya da yeni ölmüş ama organları hala canlı birinin böbreğini alarak yapılabilir.