Aciz Sağlık

İdrar kaçırma, mesane kontrolünün kaybedilmesiyle, idrarın istem dışında damlalar yoluyla ya da daha yoğun olarak kaçırılmasıdır. Kadınların yaşamlarındaki herhangi bir döneminde başlayabilen sorun, bazı hallerde doğum, menopoz veya gebelik sonrasında başlayabilir. Erkekler bu konuda kadınlara oranla daha şanslı sayılmaktadır. Onların gebelik, doğum gibi yapıyı bozabilecek durumlar yaşamaması ve kaslarının daha sağlam olması nedeniyle, bu sorunu daha az yaşarlar. Bu sorunu yaşayan erkekler, bundan kadınlardan daha fazla etkilenirler. Bu sebeple rahatsızlık oluştuğunda, tedavi için doktora gitmeyi ihmal etmezler. İrade dışında idrarın akması, genellikle idrar yollarından dolayı oluşmakta, üriner fistül hallerinde ise kalın bağırsak, kadın cinsel organı ve cilt yoluyla olabilir.

Hastanın kadın yada erkek olmasına göre, yaşına göre farklı idrar kaçırma tipleri, sebepleri ve tedavi yolları bulunmaktadır. İdrar kaçırmanın hafif yaşandığı hallerde ilaçla, ağır durumlarda cerrahi yöntemle tedavi edildiğini düşünmek oldukça yanlıştır. Çünkü her hastaya farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Yani idrar kaçırma tek bir hastalık olarak değerlendirilmemelidir. Bazı durumlarda hastanın yaşam kalitesini bozan, aile, iş ve sosyal durumunu etkileyen rahatsızlık, bazı hallerde ise, bunlara ilave olarak nörolojik veya hormonal bozukluk sonucunda gelişebilir.

İdrar kaçırma şekilleri nedir?

Normalde idrar torbasında 200-250 cc idrar biriktiğinde, herkes uygun koşullar olduğunda idrarını yapar. İdrar torbasında doğum, sinirlerde ileti bozukluğu ya da ilaçlarla ilgili işlevsel bozukluklar olabilir. Bunlar nörojenik mesane ve anatomik inkontinans olarak ayrılır.

Nörojenik idrar kaçırma: Mesanenin kasılıp, gevşemesini sağlayan sinirlerde bozukluk olduğunda nörojenik mesane olarak adlandırılır. Bu hastalar idrarlarını tutmayı başaramazlar. Acil olarak idrara çıkmak zorunda kalırlar. Tuvalete ulaşamadıklarında, idrarlarını kaçırırlar. Bu durum ürodinami adı verilen bir testle belirlenir. Bunun tedavisi ilaçlarla yapılabilmektedir. Bu tür sinirsel mesanede şeker hastalığı ile idrarı çok tutmayla alakalı olarak, idrar torbasının aşırı şekilde büyüme gösterdiği görülür. Bu durumda kişi bir litreye kadar çıkan idrar birikimini hissetmez. Bu halde kişi idrara çıksa bile, kasların tembelliğinden dolayı mesanedeki idrarın büyük bölümü içeride kalır. Böylece hasta az ve sık idrara çıkmaktan kurtulamaz. Bu durum atonik mesane olarak adlandırılır ve ilaçlarla tedavisi mümkün olmaktadır. Bu guruptaki hastaların bazısında aşırı dolu olan mesaneden hapşırma, öksürme sırasında idrar kaçırma söz konusu olur. Bu durum sinirsel bozukluğa bağlı olan mesaneden kaynaklanır. Bunun da ilaçla tedavisi yapılabilmektedir. Bu tür hastalarda ameliyatın bir faydası olmadığı gibi, sakıncalı da olabilir.

Anatomik idrar kaçırma: Bu tür idrar kaçırma yapısal sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu durumdaki hastalarda hapşırma, öksürme, ağır kaldırma, bağırma gibi karın içi basınını arttıran eylemlerde idrar kaçırma söz konusu olur. Bunun nedeni mesanede idrarı taşıyan üretra ile mesane arasındaki kapaktaki bozukluktan kaynaklanmaktadır. Karnın içindeki basınç arttıkça, hasta idrar kaçırmaktadır. Bu kapağı daraltacak ameliyatlar son derece başarılı şekilde yapılmaktadır. Ameliyatlar vajinadan yapılmakta ve yaklaşık olarak yarım saat sürmektedir. Ameliyatta kapağın yakınına hamak görevi gören bir bant yerleştirilir. Hamağın iki tarafı kalçanın iki yanındaki kaslara ve kemiklere yapıştırılır. Bu genellikle yaşam boyu idrar torbasının sarkmasını önler ve mesane boyunu daralttığından öksürme ya da hapşırma gibi eylemlerde idrar kaçırmaya engel olur. Yaşı ilerleyen kişilerde bile, lokal anestezi ile uygulanabilen bir operasyondur. Bu yöntem hastalarda % 95 oranında başarı sağlamaktadır.

İdrar kaçırma teşhisi nasıl yapılır?

Hastanın öyküsü dinlenerek, idrar tahlilleri yapılır. Hastanın fiziki muayenesini yapan doktor, gerektiğinde idrar kültürü yaptırabilir. Hastaların hangi tedaviden fayda göreceğini belirleyen ürodinamik incelemeler yapılır. Böylece hastaya kesin tanı koyulabilir.

İdrar kaçırma tedavisi nasıl yapılır?

Hastada nörojenik idrar kaçırma tespit edildiyse, ilaç tedavisiyle başarı sağlanabilir. İlaçla başarılı olunamadığında, sistoskopi tekniğiyle, dış idrar kanalından mesaneye giren kamera yardımıyla, mesanenin kasılıp idrarı dışarıya atmasını sağlayan adale bölgesine botox enjeksiyonu yapılır. Bu kasların kasılmasını engelleyen bir maddedir. Uygun oranda enjekte edildiğinde, hastalar kontrollü şekilde idrar çıkarır ve idrarını tutabilir. Yan etkisi olmayan işlem, aynı gün yapılarak, hasta gün içinde taburcu edilir. Ameliyat olmak istemeyen hastalara ya da ameliyatı kaldıramayacak olan hastalara dışarıdan idrar torbasına 3 cm lik olan idrarı taşıyan borunun dışına bazı maddeler enjekte edilir. Burada amaç, hastanın hapşırma, öksürme sırasında oluşan basıncı engellemek ve idrar kaçırmayı önlemektir. İşlem 10-15 dakikada tamamlanır. Tedaviyi olumlu olarak etkileyen bir yöntemdir.