Aciz Sağlık

Kadınların korkulu rüyası menopoz elbet bir gün kapıyı çalacak. Tıptaki gelişmeler ve genel bilinçlenme ile biraz daha barışılmış bu dönemde beslenmeye bağlı olarak bazı sorunlar görülüyor. Bunların en önemlisi osteoporoz.

Özellikle yaşlı kimselerde ve menopoz döneminin sonundaki kişilerde görülen, osteoropoz kemik yapısının bozulması olarak tanımlanan bir hastalık. Başlıca üç ana nedene dayanıyor: Östrojen hormonunun azalması, fiziksel aktivite azlığı ve besinsel nedenler.

Kemik yapısında bulunan bazı besin öğelerinin uzun vadede yetersiz alınmaları veya emilim bozuklukları sorunun besinsel kısmını oluşturuyor. Yüksek lifli diyetler, aşırı alkol, sigara ve kafein tüketimi, hatalı beslenme ve kalsiyum eksikliği osteoporoz için zemin oluşturuyor. Bu dönemde idrar yoluyla kalsiyum atılımı fazla olduğundan, diyet uygulanarak kalsiyum alınması gerekiyor.

Menopoz kısaca bir kadının 1 yıl süre ile adetten kesilmesi olarak tanımlanabilir. İnsanlarda yaşam süresinin uzaması ile birlikte kadınların menopozda geçirdikleri yaşam süreside artmaktadır. Bu nedenle bu dönemde görülebilecek yakınmalara yönelik koruyucu tedavi yöntemleri daha da önem kazanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kadın yaşamının 1/3’ünü menopoz dönemi oluşturmaktadır. Türkiye’de menopoz yaşı konusunda kesin veriler bulunmamakla birlikte, Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir çalışmada ortalama menopoz yaşı 51.3 yıl olarak bulunmuştur. İyi beslenemeyen, zayıf, vejeteryan, rahimi alınan, anne karnında geri kalan ve yüksek yerlerde yaşayan kadınlarda menopoz yaşı biraz daha erken olabilmektedir. Ayrıca sigara içen kadınlar menopoza daha erken girmektedir.

Menopozda Görülen Belirtiler

Yaş dönümü'de denilen menopozla birlikte tüm vücudu kapsayan bazı fizyolojik değişiklikler olur.Bunlar vücuttaki hemen hemen her sitemi etkilerler.

SİNİR SİSTEMİ
Tat, dokunma, koku, görme ve işitme duyularında azalmalar olur
Vücut ısısını ayarlamada güçlükler meydana gelir
Hareketlerde yavaşlık ortaya çıkar
Bellekte bozulmalar olur

SOLUNUM SİSTEMİ
Akciğer volümlerinde değişiklikler olur ve işlevleri sınırlanır

KALP DAMAR SİSTEMİ
Kalp kası büyür,kapaklarda kireçlenmeler olur
Kalp'ten saniyede atılan kan miktarı azalır
Koroner damarlarda tıkanma ve kalp krizi riski artar

SİNDİRİM SİSTEMİ

İştah artar ya da azalır
Hazımsızlık olabilir
Kabızlık görülebilir
Safra taşı oluşumu artabilir

CİLT
Cilt altı yağ dokusu azallır, cilt buruşur
Yüz, çene ve dudak üstünde kıllanma olur

KAS İSKELET SİSTEMİ
Kemik erimesi (osteoporoz) olur
Eklemlerde sertleşme olur

Pap Testinin Önemi

Her yıl yaptırılan basit bir tarama testi, kadınların, uterusun (rahim) aşağıda kalan bölümü olan servikste (rahim ağzı) kanser gelişmesine karşı korunmalarını sağlayabilir.

Pap testi pelvis muayenesi sırasında yapılır. Bu test, hücrelerdeki anormal bir çoğalmaya karşı uyarır. Pap testi ve diğer izleme girişimlerinin birincil amacı, bu tip kansere yol açabilen anormal durumları saptayıp tedavi ederek, serviks kanserinin önlenmesidir. Her yıl Pap testi yaptırılmasının, serviks kanseri sıklığını azalttığı gösterilmiştir.

Ancak bu testin kanserin erken evrelerini saptayabilme kapasitesi %100 değildir. Araştırmacılar, testin doğruluk derecesinin artırılmasına yönelik çabalarını halen sürdürmektedir.

PAP TESTİ NEDİR?

Kansere yol açabilecek anormal bulguları saptamak amacıyla, serviks ve çevresindeki hücrelerin incelendiği bir tarama testidir.

Yapılan PAP test sonucu normal olarak değerlendirildiğinde ek bir yakınma yoksa yılda bir defa yapılan kontroller yeterlidir. Anormal sonuç varlığında ise ileri tetkik gerekli olmaktadır.

Anormal PAP smear varlığında yaklaşım ile ilgili önerileri tam anlamı ile anlayabilmek için öncelikle bazı konuların iyi bilinmesi gerekir.

1) PAP smear bir tanı yöntemi değildir.
2) PAP smear sadece servikse ait lezyonların taranması için geçerli olan bir tekniktir.
3) PAP smear alınırken uygun şekilde alındığından emin olunması gerekir.

Kolposkopi
PAP test sonucu anormal olduğunda bir sonraki adım genelde kolposkopidir. Kolposkopi rahim ağzının direk olarak ya da bazı kimyasal maddeler ile yıkandıktan sonra bir tür büyüteç yardımı ile gözlenmesidir. Kolposkopide şüpheli görülen alanlardan biopsi alınır

ASCUS (Atypical Squamous cells of undetermined significance)

Mukus inceleme yöntemi

Serviksten (rahim ağzından) salgılanan mukus (mukus, "kaygan, yapışkan sıvı" anlamına gelir), siklus boyunca salgılanan farklı hormonların (östrojen ve progesteron) etkisiyle farklı özellikler gösterir. Bu değişiklikleri anlayabildiğinizde yumurtlama gününüzün olduğu zamanı da belirlemeniz mümkündür.

Günlük kontrollerinizde serviks salgınızın özelliklerini parmaklarınızı vajinanızın derinliklerine yerleştirerek elle belirlemelisiniz. Eğer salgının bir kısmını parmaklarınızla toplayıp dışarı alabilirseniz işiniz daha da kolaylaşır. Bakmanız gereken salgının kıvamı ve esnekliğidir.

Serviks salgısı siklusun ilk günlerinde yani östrojenin yükselmeye başladığı zamanlarda yapışkan bir özelliktedir.

Daha sonra östrojen yumurtlamanın hemen öncesinde maksimum seviyeye ulaştığında kaygan ve oldukça esnektir, çektikçe uzadığını görebilirsiniz.

Dünyada ve ülkemizde çok sayıda insanı etkileyen ve yaygın bir sağlık problemi olan sinüzit; özellikle kış aylarında hayatı kabusa çevirmektedir. Hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyen sinüzit için günümüzde pek çok tedavi yöntemi uygulanmaktadır.

HERKESTE GÖRÜLEBİLİR

Tüp bağlatma (Tüp ligasyonu) operasyonu yapılış tekniği olarak laparoskopik ve açık ameliyat şekilde 2 şekilde yapılır. Her yöntemde de işlem benzerdir, sağda ve solda bulunan iki tüp ortalarından kesilir ve bağlanır bu sayede sperm ve yumurtanın tüplerden geçerek birbirine ulaşması engellenmiş olur.

Laparoskopi (kapalı) yöntemiyle tüp ligasyonu:
Laparoskopik ameliyat yönteminde karından ve göbekten sadece deliklerden sokulan kamera ve aletlerle işlem yapılır. Karına sezaryen kesisi şeklinde kesi yapılmaz sadece 1-2 adet küçük delik bulunur. Bu nedenle ameliyat sonrası iyileşme kolay olur ve ağrı az olur. Ameliyat yapıldıktan sonra bir gün içerisinde hasta taburcu edilebilir. Laparoskopi yöteminde tüpler orta bölgesinden koterize edilerek (yakılarak) işlem yapılır, tüp uçarı klipslenebilir.

Açık ameliyatla tüp ligasyonu:

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) ilk ne zaman uygulanmıştır?

Kadın üreme organlarında spermle yumurtanın buluşmasını engellemek için geliştirilen cerrahi bir yöntemdir. İlk kez 1823 yılında uygulanmıştır.

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) halk arasında nasıl bilinir?
Halk arasında kanalların bağlanarak yapılan kısırlaştırma ameliyatı, "kordonların bağlanması", "yumurta kanallarının bağlanması" gibi isimlerle bilinmektedir. Tıptaki ismiyle tubal sterilizasyon ameliyatı artık kesin olarak çocuk istemeyen çiftlere uygulanan cerrahi bir yöntemdir.

Geri dönüşsüz kalıcı bir cerrahi sterilizasyon yöntemidir.

Kadınlarda her iki fallop tüplerinin mekanik olarak kapatılması işlemidir.

Tüp Ligasyonunun İstenmeyen Gebelikleri Önleme Etkisi Ne Kadardır?

En etkili kontraseptif yöntemlerinden biridir.Başarısızlık oranı binde 1 kadardır.

Tüp Ligasyonu için Yasal Durum

Türkiye’de 1983 yılında çıkarılmış olan 2827 sayılı yasaya gore ‘’18 yaşını tamamlamış kadınlar kendi isteğiyle,evil ise eşinin de onayı ile Tüp Ligasyonu yaptırabilirler.

Sağlık personelinin görevi bireylerin durumlarını iyi inceleyerek bilinçli seçim yapmalarına yardımcı olmaktır.

Kadında yumurtayı taşıyan tüplerin ameliyatla bağlanmasıdır. Yumurtlama döneminde yumurta hücresine sperm taşıyan “fallop” adı verilen kanalcıkların tahrip edilerek, sperm iletemez duruma getirilmesidir. Tüplerin bağlanması, kadının cinsel isteğinde, adet düzeninde, vücut yapısında herhangi bir değişiklik meydana getirmez, bütün bu olaylar eskisi gibi devam eder.Kadın sadece doğal yollarla gebe kalamaz.Spermler yumurtaya ulaşamazlar ve sonuçta gebelik oluşmaz.

Gebelik nasıl engellenir ?

Kadınlarda yumurtalıktan atılan yumurta hücresi tüplerden geçerek rahme ulaşır.Tüpler kapatılınca, kadının yumurta hücresi sperm ile birleşemediğinden döllenme olmaz ve böylece gebelik gerçekleşmez.

Avantajları nedir?

Kadında yumurtayı taşıyan tüplerin ameliyatla bağlanmasıdır. Uygulandıktan sonra artık gebe kalınmaz.Tüplerin bağlanması, kadının cinsel isteğinde, adet düzeninde, vücut yapısında herhangi bir değişiklik meydana getirmez, bütün bu olaylar eskisi gibi devam eder.

Nasıl Korur?Kadınlarda yumurtalıktan atılan yumurta hücresi tüplerden geçerek rahme ulaşır.

Olumlu Yönleri Nelerdir?

Yaklaşık %100 etkilidir. Gebe kalma olasılığı yok denecek kadar azdır.

Kolay bir ameliyatla, kadını ömür boyu gebelikten kesin bir şekilde korur.

Anne sütüne zararlı etkisi yoktur.

Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratmaz.

Cilt altı kapsülleri etkili, uzun süreli ve geri dönüşümlü bir doğum kontrol yöntemidir. Yapay hormon içeren yumuşak silikondan yapılmış altı ince ve esnek kapsül kadının üst kolunun iç kısmında derinin hemen altında küçük cerrahi bir girişimle yerleştirilir ve vücuda yavaş yavaş hormon salgılar. İçinde prefesteron hormonu ovülasyonu (yumurtlama) baskılayarak ve servikal mukusu, sperm geçişini engelleyecek biçimde kalınlaştırıp azaltarak gebeliği önler. En etkili doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Karaciğer hastalığı damarda pıhtılaşması olanlarda meme kanserinde kullanılmaz.

Deri altı kapsülleri ( Norplant) doğal kadınlık hormonu olan progesteronun sentetik formunu içeren deri altına yerleştirildikten sonra yavaş salınan ilaçlardır. Kadının daha az kullandığı kolunun üst iç kısmın deri altına altı adet olarak yerleştirilirler.Gebelikten koruyuculuğu %98.8'dir.Uygulandıktan sonra beş yıl süre ile etkilidir. Emzirmeyi etkilemez. Emziren anneler de kullanabilir.

Norplant nedir ?

Kadınlık hormonlarından birini (progesteron) içeren ince ve yumuşak 6 kapsüldür. Cilt altına yerleştirilir. Cerrahi uygulama gerektirir.Yol açtığı adet düzensizlikleri nedeniyle tercih edilen bir yöntem değildir.Halk arasında "deri altı kapsülleri" olarak da isimlendirilmektedir.

Koruma mekanizması nedir?

Rahim ağzındaki salgıyı koyulaştırarak sperm hücrelerinin rahmin içine geçmesini önler.
Kadının yumurtalıklarından yumurta hücresinin gelişip atılmasını engeller.

Doğum kontrol yöntemlerinden biri olan deri altı kapsülleri kol derisinin altına lokal anestezi ile yerleştirilen hormon içeren küçük çubuklardır.

Doğum kontrol yöntemlerinden biri olan deri altı kapsülleri kol derisinin altına lokal anestezi ile yerleştirilen hormon içeren küçük çubuklardır. Her gün belirli miktarda hormon yüklemesi yapan kapsüller yumurtlamayı ve rahim bölgesinde salgılanmayı azaltarak spermin yumurta içerisine girmesini engelleyerek 3-5 yıl arasında gebelik ihtimalini en aza indirger. Deri altı kapsüllerinin yerleştirilmesi birkaç dakika sürer ve dikiş gerektirmez bu yüzden herhangi bir ağrı hissetmeksizin gündelik hayatınıza devam edebilirsiniz. Deri altı kapsülleri için en iyi zaman adetin 5. veya 7. günüdür, takıldıktan hemen sonra etkisini göstermeye başladığı için diğer korunma yöntemlerine göre daha çok tercih edilmektedir.

Gebelikten korunma yöntemlerinden biri olan ve çok yaygın olmasada yinede tercih meselesi olarak kullanılan deri altı çubukları hakkında merak etitğiniz bilgileri sizlere aktarıyoruz. Deri altı implantı nasıl ve kimlere takılır. Koruma düzeyi nedir ve daha birçok kafanıza takılan soruların yanıtlarını bu makalemiz de bulabilirsiniz.

Cilt altına yerleştirilen hormon içeren küçük çubuklardır. cilt altına yerleştirilen çubuklardan her gün belirli miktarda hormon salgılanmakta ve bu sayede yumurtlama engellenmektedir.

Yerleştirilmesi ve çıkartılması küçük bir cerrahi operasyonla olmaktadır. Etkinliği oldukça fazladır. Kullanılan markaya göre koruma süresi 3 -5 yıl arasında değişebilir. (Norplant 5 yıl boyunca koruma sağlar, implanon 3 yıl boyunca koruma sağlar)

Norplant, hormon içeren altı adet küçük kapsüllerin deri altına yerleştirilmesi ile gebelikten korunmayı sağlayan "cilt altı implant yöntemi"dir. (Yandaki resimde cilt altına yerleştirilen kapsüller izlenmektedir).

Norplant (deri altına implant) nasıl gebeliği önler?
Cilt altına yerleştirilen altı adet kapsülden her gün belirli miktarda progesteron hormonu salgılanmakta ve bu şekilde yumurtlama engellenmektedir.

Salınan progesteron hormonu, beynin hipofiz bezinden salgılanan ve yumurtlamayı sağlayan Luteinizan Hormonu (LH’yı) baskılayarak etki eder. Ayrıca rahim içi dokusunu inceltir ve rahim ağzı mukusu kalınlaştırarak spermlerin içeriye geçişini engeller.

Ülkemizde İmplanon ticari adı ile piyasaya sürülen yeni bir cilt altı implant ise yalnız tek bir çubuk ile üç yıl süreyle koruma sağlamaktadır.

İmplanon (deri altına implant) nasıl gebelikten korur?
Cilt altına yerleştirilen implant progesteron hormonu salgılayarak gebeliğe karşı koruma sağlar. Progesteron yumurtlamayı engellemesinin yanısıra rahim ağzı salgısının yapısını değiştirerek spermin rahim içinde ilerlemesini bozar.

Ayrıca rahim iç zarının incelmesini sağlayarak döllenmiş yumurtanın burada tutunmasının önüne geçer. Yumurtlamayı engelleme yeteneği estrogen ve progesteron içeren doğum kontrol haplarına göre daha düşüktür.

Kolun iç kısmına yerleştirilen ve kibrit çöpü büyüklüğünde silikon çubuklardır.
Kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından yalnızca birini (progesteron) içerir.
Yumurtlama ve döllenmeyi önler.
Türüne göre üç ya da beş yıl boyunca gebelikten korur.
Çok etkilidir.
Gebelik şüphesi olmayan herhangi bir günde, tercihen adetin ilk yedi günü içinde uygulanır.
Adet kanaması miktarında azalma, ara kanamalar ve lekelenmeye neden olabilir. Deri Altı Kapsülleri
Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.

İmplanon, deri altına yerleştirilen ve 3 yıl süre ile yüksek oranda doğum kontrolü sağlayan bir çubuktur. 4 cm uzunluğunda ve 0,2 cm çapındadır.

Eğitim almış hekim veya hemşire tarafından basit bir yöntemle üst kola yerleştirilir.

Nasıl Korur?

Kadının yumurtalıklarında yumurta hücresinin gelişip atılmasını engeller.

Rahim ağzındaki salgıyı koyulaştırarak erkek tohum hücrelerinin rahim içine girmesini engeller.

Rahim iç tabakasını incelterek gebelik ürününün yerleşmesini engeller.

Olumlu Yönleri Nelerdir?

Gebelikten koruyucu etkisi en yüksek yöntemdir.

Kullanılması kolaydır. (3 yılda sadece 1 kez uygulanması yeterlidir)

Menarştan menopoza dek her yaşta güvenle kullanılabilir.

Hatırlamayı gerektirmez.

Cinsel ilişkiden bağımsızdır.

Östrojene bağlı yan etki olmaz.

Çıkarılınca doğurganlık 3 ay içinde geri döner.

Anne sütünün kalitesini ve miktarını etkilemez.

Olumsuz Yönleri Nelerdir?