Aciz Sağlık

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) ilk ne zaman uygulanmıştır?

Kadın üreme organlarında spermle yumurtanın buluşmasını engellemek için geliştirilen cerrahi bir yöntemdir. İlk kez 1823 yılında uygulanmıştır.

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) halk arasında nasıl bilinir?
Halk arasında kanalların bağlanarak yapılan kısırlaştırma ameliyatı, "kordonların bağlanması", "yumurta kanallarının bağlanması" gibi isimlerle bilinmektedir. Tıptaki ismiyle tubal sterilizasyon ameliyatı artık kesin olarak çocuk istemeyen çiftlere uygulanan cerrahi bir yöntemdir.

Tıbbi literatürde ise kadınların tüplerinin bağlanarak kısırlaştırılması işlemine tubal sterilizasyon, tubal ligasyon veya tüp ligasyonu denmektedir. Tıpta kullanılan diğer isimler ise bilateral (iki taraflı) tubal ligasyon, tubal sterilizasyon ve "Pomeroy usulü" tubal ligasyon'dur (Pomeroy usulu ligasyon en sık tercih edilen ameliyat yöntemidir).

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) ne şekilde yapılabilir?
Kadınlarda kordonların bağlanması (yani rahime giden tüplerin bağlanması) minilaparotomi veya laporoskopi yöntemleriyle olabilir. Bazan de sezaryen ameliyatı sırasında tüpler iki taraflı olarak bağlanabilir (bilateral tubal ligasyon, tubal sterilizasyon).

I. Minilaparotomi ile kordonların (tüplerin) bağlanması
"Minilaparotomi" adı verilen yöntemde, kasıktan 3-5 cm’lik yatay bir kesi ile kordonlara ulaşılarak bağlanır. Birkaç farklı bağlama çeşidi vardır.

Minilaparotomi özellikle 70 kg’nin üzeri kilolu bayanlarda, daha önceden cerrahi batın operasyonu geçirmişlerde, batın içi yapışıklıkları veya endometriosus öyküsü olanlarda uygun değildir.

II. Laparoskopi ile tüplerin bağlanması
Tubal sterilizasyonda diğer yöntem ise "laparoskopi" ile göbekten girilerek kordonların iki taraflı olarak bağlanması işlemidir. Halk arasında "kansız ameliyat" olarak da bilinen bu yöntemde ameliyat sonrası ağrı daha azdır ve çoğunlukla hastanede yatmayı gerektirmez. Minilaparotomiye göre dezavantajı ise işlemin pahalı olmasıdır.

Her iki yöntemde de tüplerin bağlanması (Tüp ligasyonu) işlemi, doğumdan hemen sonra veya sezaryen sırasında da yapılabilir. Doğumdan hemen sonra yapılmadığı takdirde lohusalık dönemi olan 40 günün geçmesi sonrasında da uygulanabilir.

Her iki yöntemde de etkinlik %100' e yakındır. Çok az bir oranda tüplerin tekrar açılabilmesi ve gebelik olasılığı akılda tutulmalıdır. Operasyon tekniği başarı oranı ile ilişkilidir.

Adet bitimini takiben gebe olunmadığından emin olunarak uygulanır. Kısa süren küçük bir operasyondur. Aynı gün taburcu edilerek bir ay sonra kontrole çağrılır.

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) riskleri nelerdir?
Her cerrahi girişim gibi tubal ligasyon operasyonları da bazı riskler taşır. Enfeksiyon, komşu organ zedelenmesi ve anestezi riskleri göz önünde bulundurulmalıdır. Dikkatli bir operasyon tekniği kullanıldığında bu olasılık son derece düşüktür.

Bilateral tubal ligasyon (tubal sterilizasyon) kimler için uygun bir aile planlaması yöntemidir?
Çocuk istemi olmayan, aile planlamasını tamamlamış çiftlerde tüplerin bağlaması uygun bir yöntemdir.

Genellikle ileri yaşta özellikle en erken 30 yaşından sonra düşünülmesi gereken bir aile planlaması yöntemidir. Çünkü tubal ligasyon (kısırlaştırma) geri dönüşümsüz bir yöntemdir.

Tüplerin bağlandıktan sonra yeniden açılması (tubal reanastamoz ameliyatı), zor ve mikro-cerrahi gerektiren bir operasyondur.

Kadınlarda tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) erken menopoz yapar mı?
Halk arasında yanlış bilinen bir nokta tüplerin bağlanmasının adet miktarını etkileyebileceği, erken menopoza sokacağı, cinsel isteksizliğe yol açabileceği veya ağrılara neden olabileceğidir. Uygun teknikle yapıldığında, yumurtalık kan dolaşımı etkilenmeyeceğinden bu endişelerin tümü yersizdir.

Tüplerin bağlanması adet miktarını ve cinsel isteği kesinlikle etkilemez.

Genellikle en az 30 yaşını doldurmuş, isteği sayıda çocuğa ulaşmış ve kesinlikle daha fazlasını düşünmeyenlerle tıbbi veya sosyal olarak çocuk doğurması sakınca yaratan kişiler için en uygun yöntemdir.

Bağlanan Tüplerin Yeniden Açılması (Tubal reanastamoz)
Ender olarak tüpler bağlandıktan sonra yeniden bir bebek isteyen çiftler olmaktadır. Bu durumda mikro cerrahi teknikleri uygulanarak tüplerin tekrar uç uca bağlanması denenebilir.

Tüp bağlanmasından (tubal ligasyon) sonra tüplerin bir mikro-cerrahi ameliyatı ile yeniden açılmasına "tubal reanastamoz (tubal reanastamosis)" denir.

Unutulmamalıdır ki; tüp bağlanması geri dönüşümü çok kolay olmayan işlemdir. Tubal reanastamozda başarı şansı %60-80 larda olduğundan ameliyatla tüplerin bağlanması kararı kesin olarak verildikten sonra ancak tüpler bağlatılmalıdır.

Cerrahi olarak başarılı olunamadığında tüp bebek yöntemlerine geçilmelidir.

Erkeklerde tüp bağlanması ameliyatına vazektomi adı verilmektedir.